“Giải phóng” là cụm từ trong bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia vào sáng ngày 13-1-2025, đó là “giải phóng tư duy”, “giải phóng năng lực”, “giải phóng sức sáng tạo, nguồn lực”... Khi các rào cản được tháo gỡ, các điểm nghẽn được khắc phục, đặc biệt là khi các nguồn lực cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo được “giải phóng” bằng một tư duy mới, bằng hệ thống pháp luật khuyến khích đổi mới sáng tạo, là tiền đề để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao sau 20 năm nữa.

Quang cảnh Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia

Nghị quyết 57-NQ-TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã mở ra một vận hội mới, vận hội để nước ta nhìn nhận một cách đầy đủ rằng “phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Quán triệt các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết 57-NQ/TW, Ban thường vụ Tỉnh uỷ Sóc Trăng ban hành Chương trình số 67-Ctr/TU, ngày 13/02/2025 với nhiều nhiệm vu, giải pháp thiết thực.

Đầu tiên là nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy; xác định quyết tâm chính trị, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới , khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng và chuyển đổi số quốc gia.

Cùng với trung ương trong việc hoàn thiện thể chế, địa phương cần ban hành các quy định phù hợp để thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Xóa bỏ tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Chú trọng sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật về khoa học, công nghệ, đầu tư, đầu tư công, mua sắm công, ngân sách nhà nước, tài sản công, sở hữu trí tuệ, thuế... để tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản, giải phóng các nguồn lực, khuyến khích, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo hướng chấp nhận rủi to, đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học,  phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tập trung đầu tư, nâng cấp và phát triển trung tâm công nghệ số, trung tâm dịch vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh thành chủ thể nghiên cứu mạnh.

Các đại biểu dự hội nghị tại điểm cầu tỉnh Sóc Trăng

Tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Thúc đẩy tham gia mạng lưới kết nối trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo, tập trung vào công nghệ chiến lược và chuyển đổi số. Triển khai tốt Chương trình phát triển kinh tế số, xã hội số theo Nghị quyết số 07-NQ/TU của Tỉnh uỷ Sóc Trăng về chuyển đổi số Sóc Trăng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư, xây dựng phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu và phát triển khoa học, công nghệ; tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp đầu tư, phát triển, hoàn thiện hạ tầng viễn thông; tập trung xây dựng, hoàn thiện, kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu địa phương để phát triển kinh tế - xã hội; triển khai phương án mở dữ liệu để người dân, doanh nghiêp khai thác, tạo giá trị mới, đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó là phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tập trung nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ theo Chương trình 51-CTr/TU về thực hiện Nghị quyết 45-NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội nghũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước; xây dựng, kết nối và phát triển mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài tỉnh; đẩy mạnh hợp tác đào tạo, nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ với các trường đại học trong và ngoài tỉnh.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị. Nâng cao hiệu lực quản trị, hiệu lực quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực. Nâng cao hiệu quả chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến theo hướng thân thiện, để sử dụng; cung cấp dịch vụ công không phụ thuộc địa giới hành chính; xây dựng cơ sở dữ liệu về văn hoá, các di sản văn hoá số; xây dựng nền tảng số để giám sát và thu thập dữ liệu lĩnh vực tài nguyên, môi trường, thông tin địa lý, hệ thống giao thông thông minh; tăng cường an toàn, an ninh mạng trên mọi lĩnh vực.

Thúc đẩy hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp. Có chính sách ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi số, nghiên cứu, ứng dụng, đối mới công nghệ để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, quản trị doanh nghiệp; có chính sách khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tăng cường giới thiệu, quảng bá hình ảnh, đặc sản, môi trường đầu tư tỉnh trên môi trường số.

Tăng cường hợp tác trong và ngoài nước trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Thúc  đẩy hoạt động hợp tác nghiên cứu với các địa phương, các viện, trường, các quốc gia có trình độ khoa học, công nghệ, chuyển đổi số phát triển, ưu tiên trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và các lĩnh vực, sản phẩm có thế mạnh của tỉnh; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; tham gia phát triển thị trường khoa học và công nghệ; tăng cường kết nối cung – cầu về công nghệ, thiết bị và đổi mới sáng tạo.

Để triển khai tốt Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Chương trình 67 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, cần quán triệt tư duy theo hướng tiếp cận mở, vận dụng sáng tạo, cho phép thí điểm đối với những vấn đề thực tiễn mới đặt ra. Chấp nhận rủi ro, đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo. Có cơ chế thí điểm để doanh nghiệp thử nghiệm công nghệ mới có sự giám sát của Nhà nước; có chính sách miễn trừ trách nhiệm đối với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong trường hợp thử nghiệm công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới mà có thiệt hại về kinh tế do nguyên nhân khách quan; xem đầu tư vào khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là chiến lược lâu dài, chấp nhận độ trễ và rủi ro trong triển khai.

Về thể chế, chính sách, trong năm 2025, càng sớm càng tốt phải hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định pháp luật, cơ chế chính sách, tháo gỡ hết các điểm nghẽn, rào cản để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giải phóng tối đa sức sáng tạo, khuyến khích dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Xem xét thấu đáo những quy định không còn phù hợp, cần loại bỏ, hoặc phải sửa đổi, tạo sự đồng bộ, thống nhất, thông thoáng, một nội dung chỉ quy định ở một luật. Trước mắt cần xem xét có tư duy mới, cách tiếp cận mới trong sửa đổi Luật Công nghệ thông tin, Luật Khoa học và công nghệ, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công và Luật Viên chức đồng bộ hóa các quy định pháp luật có liên quan nhằm tạo không gian khuyến khích người năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm trước hết phải bằng chính các quy định của pháp luật, tạo không gian cho người quản lý quyết định và chịu trách nhiệm.

Minh Thành