Các mô hình đào tạo toán tư duy có xu hướng “yếu thế” tại Việt Nam sau nhiều năm phát triển rầm rộ.

Khi các bậc cha mẹ giảm kỳ vọng vào toán tư duy, phong trào học toán tư duy cũng lắng xuống. Ảnh: TL.

Theo nghiên cứu từ Đại học Stanford, trẻ học toán có lượng chất xám nhiều hơn so với trẻ không học. Những vị trí công việc được quan tâm và có mức lương tốt nhất hiện nay cũng thuộc về các ngành có liên quan tới toán. Đơn cử, nhiều nước trả lương cho chuyên gia STEM (Science - khoa học, Technology - công nghệ, Engineering - kỹ thuật và Mathematics - toán học) hơn 100.000 USD/năm.

Ở Việt Nam, vài năm trở lại đây, giáo dục STEM cũng bắt đầu thâm nhập. Nhưng theo một khảo sát với hơn 1.000 học sinh, 70% cho biết vẫn sợ môn toán vì chương trình học quá nặng, không gần với thực tiễn. “Với toán tư duy thì khác, các em sẽ không còn phải vật lộn với những công thức khô khan, hay phải thuộc lòng phép tính mà sẽ được tự do sáng tạo, tư duy theo cách riêng, hiểu và giải thích được nhiều điều trong thực tế cuộc sống, từ đó hình thành đam mê và niềm yêu thích toán một cách tự nhiên”, bà Lê Quang Thục Quỳnh, Tổng Giám đốc Anh văn Hội Việt Mỹ VUS, quả quyết.

Sân chơi không dễ

Đó là lý do từ thập niên trước, hàng loạt tên tuổi như Mathnasium, Kumon, Rainbows, Abacus Master, Izumi, Superbrain, UcMas...đã dấn bước vào lĩnh vực toán tư duy. Đây là những mô hình đã đạt sự phát triển nhất định ở một số quốc gia. Ví dụ, Mathnasium đã có hơn 1.000 trung tâm tại Mỹ và 17 quốc gia trước khi đến Việt Nam. Hay Abacus Master đã có mặt tại hơn 27 nước với hàng trăm trung tâm. Ở kênh online, Monkey Math cũng trở thành ứng dụng có hơn 10 triệu người dùng tại 108 quốc gia. Hay Geniebook có hơn 220.000 học viên ở Việt Nam theo học.

Dù vậy, theo một giáo viên dạy toán ở TP.HCM, toán tư duy khác với chương trình toán học trên trường. Chưa kể, năng lực tiếp nhận của mỗi trẻ khác nhau và kết quả cũng khó đo đếm. Đặc biệt, theo ông Nguyễn Chu Gia Vượng thuộc Viện Toán học Việt Nam, “Toán không phải là môn duy nhất giúp rèn luyện tư duy. Người ta có thể học tư duy qua các bộ môn khác, các hoạt động khác. Ví dụ, môn văn cũng rất giúp ích cho phát triển tư duy”.

Khi các bậc cha mẹ giảm kỳ vọng vào toán tư duy, phong trào học toán tư duy cũng lắng xuống và quy mô đào tạo lĩnh vực này cũng bị thu hẹp. Mathnasium từ chỗ có 41 cơ sở (tháng 5/2018) giảm còn 27 cơ sở. “Thách thức lớn nhất cho các trung tâm hiện nay là khả năng mở rộng chuỗi”, ông Hoàng Xuân Chính, CEO của Excelsior Capital, nhận định.

Các trung tâm toán tư duy đã tìm cách mở rộng chuỗi theo hình thức nhượng quyền. Đơn cử, trong 124 chi nhánh của Bsmart, hơn 100 điểm là nhượng quyền. Cũng có một số trung tâm chọn cách bắt tay liên kết với đối tác. Ví dụ, Mathnasium từng bắt tay với hệ thống Anh ngữ Cleverlearn (tên mới là AMA) để mở rộng mạng lưới. Nhưng hiệu suất lấp đầy của các trung tâm toán tư duy vẫn là bài toán khó. 4 năm trước, ông Nguyễn Văn Sơn, đồng sáng lập MathMap Academy, thừa nhận, hiệu suất lấp đầy của MathMap chỉ 20-30%/cơ sở chính quy dù thời điểm đó, MathMap đã có 3 năm hoạt động và phát triển được 17 điểm với 5.000 học viên.

Thách thức khác là khả năng gọi vốn đầu tư. Người viết không tìm thấy thông tin gọi vốn nào từ các trung tâm toán tư duy trừ trường hợp của MathMap. Nhưng MathMap cũng chỉ gọi được hơn 9 tỉ đồng (gồm cả trái phiếu chuyển đổi) qua chương trình Shark Tank. Ông Hoàng Xuân Chính lý giải: “Một vài trung tâm đơn lẻ thì có thể hiệu quả nhưng câu hỏi đặt ra là nhu cầu thị trường có đủ lớn cho một chuỗi lớn mở rộng? Và liệu các trung tâm toán tư duy có đáp ứng mong đợi về hiệu quả đầu tư của các quỹ? Thông thường các quỹ đòi hỏi các công ty mà họ rót vốn phải có tỉ suất sinh lời tính bằng lần trong một khoảng thời gian nhất định”.

Những cách làm mới

Tuy nhiên, đào tạo toán tư duy vẫn thu hút những gương mặt mới mà gần đây, sự tham gia của hệ thống Anh ngữ VUS là một ví dụ. Bà Thục Quỳnh của VUS tin rằng với lợi thế của VUS và đối tác McGraw Hill, với mạng lưới cơ sở hạ tầng và 2,7 triệu học viên theo học ở VUS, mảng toán tư duy của VUS sẽ khác biệt.

Đồng quan điểm, ông Hoàng Xuân Chính  nhận định: “Khi các chuỗi Anh ngữ mở thêm chương trình toán tư duy sẽ có lợi thế hơn so với chuỗi đứng độc lập bởi tăng thêm cơ hội từ khai thác tệp khách hàng sẵn có cũng như chia sẻ bớt các khoản chi phí quản lý”.

Ngay các trung tâm chuyên biệt như Kumon, Mathnasium... cũng có sự thay đổi. Ngoài đào tạo toán, Kumon còn đào tạo Anh ngữ. Và không chỉ đào tạo trực tiếp, Kumon có các chương trình đào tạo online. Đơn vị này còn tạo ra ứng dụng Kumon Connect “để học sinh có thể học tập ở mọi lúc mọi nơi, qua đó, luyện tập khả năng tập trung và nhận sự hỗ trợ cần thiết của giáo viên Kumon”, đại diện của Kumon cho biết. Riêng Izumi cùng với đào tạo toán Suroban tổ chức các khóa đọc sách. Mục đích của Izumi là rèn luyện cho trẻ cả 3 kỹ năng gồm đọc, viết và tính toán.

Các nhà đầu tư dường như đang đi theo mô hình tích hợp, mở rộng hệ sinh thái hơn là chỉ tập trung vào toán. Một số nhà đầu tư như ông Phạm Tuấn Anh còn lập hẳn trường đào tạo toán trực tuyến Minh Việt sau 3 năm lập trường đào tạo các chương trình của Mỹ từ xa. Nhưng ông Hoàng Xuân Chính cho rằng, ở mô hình đào tạo online, cái khó là chịu sự cạnh tranh của ChatGPT. Đây là những rủi ro mà người tham gia lĩnh vực đào tạo toán tư duy cần lưu ý.

Viết Nguyên/Nhipcaudautu.vn