Các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đang cùng nhau xây dựng một chiến lược hợp tác để đàm phán Hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa, đặt ra những nghĩa vụ có tình ràng buộc về pháp lý giữa các quốc gia nhằm giảm thiểu rác thải nhựa…

Ngày 26/7 tại Hà Nội, Cục Biển và Hải đảo Việt Nam (VASI) và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) phối hợp tổ chức Hội thảo “Hợp tác khu vực Đông Nam Á hướng tới Hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa”.

Đây là sự kiện bên lề của Hội nghị Hội đồng Đối tác Biển Đông Á lần thứ 15, đã thu hút sự tham dự của các đại diện từ 11 quốc gia thuộc Đối tác Quản lý Môi trường Biển Đông Á (PEMSEA) và các nước khác.

Hội thảo “Hợp tác khu vực Đông Nam Á hướng tới Hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa” là sự kiện bên lề của Hội nghị Hội đồng Đối tác Biển Đông Á lần thứ 15.

Chuẩn bị đàm phán toàn cầu về rác thải nhựa

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trương Đức Trí – Phó Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam nhận định: “Chúng ta đang phải đối mặt với một loạt thách thức về môi trường, biến đổi khí hậu, tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và ô nhiễm rác thải nhựa. Do đó, việc tổ chức Hội thảo này là cơ hội để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và bài học nhằm thúc đẩy các sáng kiến giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa đại dương tại các quốc gia thành viên”.

Theo ông Trí, Chính phủ Việt Nam luôn đề cao tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường biển và hải đảo, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến bảo tồn đa dạng sinh học biển, môi trường biển và đới bờ, cũng như giải quyết vấn đề rác thải nhựa, rác thải nhựa đại dương, đây cũng chính là những nỗ lực nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững.

Là quốc gia thành viên tích cực và có trách nhiệm của PEMSEA, Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ việc tham gia đàm phán xây dựng Thoả thuận toàn cầu giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa.

“Hội thảo này cũng là cơ hội để mỗi quốc gia chúng ta cùng nhau trao đổi, thảo luận để chuẩn bị tốt nhất cho quá trình tham gia đàm phán xây dựng Thoả thuận toàn cầu sắp tới. Thỏa thuận được thông qua sẽ là minh chứng sống động, thể hiện tinh thần gắn kết và hợp tác giữa các quốc gia trong việc chung tay giải quyết các vấn đề về ô nhiễm nói chung và ô nhiễm nhựa nói riêng”, ông Trương Đức Trí bày tỏ.

Thay mặt Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, ông Trí đề nghị các quốc gia có biển tiếp tục nỗ lực hơn nữa để giải quyết các vấn đề cấp bách bao gồm ô nhiễm môi trường biển, rác thải nhựa đại dương nhằm hướng tới môi trường sống an toàn hơn cũng như góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học biển.

Các quốc gia cần tiếp tục đồng hành thực hiện có hiệu quả Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển bền vững biển Đông Á cũng như các chương trình, dự án khu vực về bảo vệ môi trường biển; đồng thời cùng nhau đưa ra những ý tưởng, sáng kiến, hành động mang tính đổi mới, sáng tạo nhằm hướng tới một nền quản trị đại dương có trách nhiệm, cùng phát triển.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh đến vai trò nòng cốt của sự hợp tác trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa đang gia tăng. Đồng thời, đưa ra hai khía cạnh quan trọng trong cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa.

Thứ nhất, công nhận, hỗ trợ và tăng cường đóng góp của những người lao động xử lý chất thải phi chính thức vào hệ thống quản lý chất thải và xem xét cách hiệp ước toàn cầu có thể xây dựng dựa trên những đóng góp này.

Thứ hai, việc thực hiện các mục tiêu đầy tham vọng của Hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa sẽ đòi hỏi nguồn tài chính đầy đủ, đặc biệt là thông qua các cơ chế tài chính sáng tạo để đảm bảo các nỗ lực được hỗ trợ đầy đủ để tạo ra những biến đổi trên thực tế.

Cần ràng buộc pháp lý về rác thải nhựa

Bà Mette Moglestue, Phó Đại sứ Na Uy tại Việt Nam cho biết Dự án: “Thử thách sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa” (EPPIC) do Na Uy tài trợ đã tạo ra cơ hội để các quốc gia thành viên và không phải thành viên của PEMSEA ngồi lại với nhau, thảo luận và đóng góp vào quá trình đàm phán Hiệp ước này.

Sáng kiến EPPIC bắt đầu vào năm 2021 tại Việt Nam và Thái Lan, sau đó triển khai thành công tại Indonesia và Philippines vào năm 2022. Năm 2023, EPPIC đã mở rộng phạm vi bao gồm Lào và Campuchia, nhấn mạnh hiệu quả của hợp tác khu vực trong việc giải quyết các thách thức về môi trường. Một cuộc thi được tổ chức trên toàn ASEAN do Cơ quan Hợp tác Phát triển Na Uy cùng với UNDP triển khai, đã thu hút các nhà đổi mới sáng tạo từ khắp khu vực chia sẻ những ý tưởng đột phá của họ để giải quyết ô nhiễm nhựa.

Đề cập về việc hướng tới Hiệp ước toàn cầu chống ô nhiễm nhựa, Phó Đại sứ Na Uy cho hay, là nước đồng chủ trì Liên minh Tham vọng Cao chống ô nhiễm nhựa, tầm nhìn của Chính phủ Na Uy là Hiệp ước này sẽ mở đường cho chuỗi giá trị nhựa bền vững hơn cũng như thúc đẩy các giải pháp trên phạm vi toàn cầu, khu vực và ở mỗi quốc gia.

“Điều quan trọng là các bên tham gia phải cùng thống nhất về các biện pháp khác nhau cho toàn bộ vòng đời của nhựa, từ sản xuất, thiết kế tới quản lý chất thải. Một yếu tố khác cũng không kém phần quan trọng đó là Hiệp ước phải đặt ra những nghĩa vụ có tình ràng buộc về pháp lý để góp phần giảm thiểu hiệu quả tình trạng ô nhiễm nhựa”, bà Mette Moglestue nhấn mạnh.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại hội thảo.

Tại hội thảo, bà Nguyễn Mỹ Hằng, Trưởng phòng Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế thuộc Cục Biển và Hải đảo Việt Nam trình bày về sự chuẩn bị của Việt Nam đối với việc tham gia đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa. Sau đó, các chuyên gia đến từ Việt Nam, Lào, Philippines đã trình bày những kết quả, thành tựu và bài học kinh nghiệm của mình về các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa.

Tham luận của các đại biểu tập trung vào hai khía cạnh chính: Một là, tạo điều kiện cho các cơ chế chuyển đổi công bằng để tăng cường công nhận những người lao động phi chính thức trong hiệp ước. Hai là, huy động tài chính cho các nước đang phát triển để hỗ trợ thực hiện hiệp ước chung, đặc biệt nhấn mạnh vào cách các nước phát triển có thể mở rộng hỗ trợ cho các quốc gia đang phát triển trong việc thực hiện hiệp ước này.

Tại hội thảo, TS. Vann Monyneath, Chủ tịch Hội đồng PEMSEA đã cung cấp thông tin cập nhật về kết quả từ Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC) để tăng cường kiến thức của các thành viên PEMSEA về các chính sách và điều khoản liên quan đến rác thải nhựa.

Theo đó, một tài liệu chung đã được thống nhất, phác thảo một chiến lược hợp tác để giải quyết ô nhiễm nhựa và góp phần xây dựng, đàm phán Thỏa thuận Hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa.

Chu Khôi/vneconomy.vn